Özelge: Ölüm halinde faaliyete devam eden mirasçıların
vergisel yükümlülükleri hk.
Sayı:
B.07.1.GİB.4.06.18.02-32164-8374-266
Tarih:
21/02/2012
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
(Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü)
Sayı : B.07.1.GİB.4.06.18.02-32164-8374-266 21/02/2012
Konu : Ölüm halinde faaliyete devam eden mirasçıların vergisel
yükümlülükleri hk.
İlgi'de kayıtlı özelge talep formunun incelenmesinden, ... Vergi Dairesi Müdürlüğünün ...
vergi numarasında kat karşılığı inşaat işinden dolayı mükellef olan eşiniz ... un .../2010 tarihinde
vefat ettiği, sizin ve çocuklarınızın mirasçı olduğu, çocuklarınızın küçük olması sebebiyle eşinizin
başladığı kat karşılığı inşaat işine tarafınızca devam edileceği belirtilerek, vergi kanunları açısından
yapılması gerekenler hususunda Başkanlığımız görüşüne müracaat edildiği anlaşılmıştır.
A) GELİR VERGİSİ YÖNÜNDEN:
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37 nci maddesinde "Her türlü ticari ve sınai
faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır." hükmüne yer verilmiştir.
Mezkur Kanunun Değer Artış Kazançlarının açıklandığı Mükerrer 80 inci maddesinin 4
numaralı bendinde, ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların
değer artış kazancı olarak vergiye tabi tutulacağı hüküm altına alınmış, 81 inci maddesinin birinci
fıkrasının 1 numaralı bendinde ise, ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni
mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından
işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle (bilanço esasına göre defter tutuluyorsa
bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması halinde değer artış kazancının
hesaplanmayacağı hükme bağlanmıştır.
Bu hükümler çerçevesinde, ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde ölüm tarihi
itibariyle ticari işletmenin faaliyetini durdurduğu kabul edilmektedir. Dolayısıyla, ölüm nedeniyle
faaliyeti durdurulan ticari işletmenin mirasçılara kayıtlı değerleriyle aynen devir alınarak
işletmenin faaliyetine devam edilmesi durumunda, bu devir işleminde değer artış kazancı
hesaplanmayacaktır.
Ancak, murisin ölümüyle mirasçılara intikal eden işletmenin faaliyetine mirasçılar
tarafından devam edilmesi halinde, miras ortaklığının adi ortaklık olarak faaliyette bulunduğu kabul
edilerek, mirasçılar için ölüm tarihi itibariyle ticari kazanç bakımından mükellefiyet tesis edilmesi
gerekmektedir.
Bu durumda; işletmenin faaliyetine mirasçılardan bir veya birkaçı tarafından devam
edilmesi halinde ise sadece faaliyette bulunan mirasçılar için ölüm tarihi itibariyle ticari kazanç
bakımından mükellefiyet tesisinin yapılacağı tabiidir.
Öte yandan; faaliyette bulunmayan diğer mirasçıların kendilerine intikal eden ortaklık
hisselerini diğer mirasçılara veya başka kimselere satmak suretiyle elden çıkarmalarından doğan
kazancın ise değer artış kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir. Başka bir ifadeyle, ortaklık
hisselerini satmaları nedeniyle faaliyete devam etmesi mümkün bulunmayan bu kişilerin ticari
kazanç için gelir vergisi mükellefiyetlerinin tesis edilmesi mümkün değildir.
B) KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN:
Katma Değer Vergisi Kanununun 29/2 nci maddesinde; "Bir vergilendirme döneminde
indirilecek katma değer vergisi toplamı, mükellefin vergiye tabi işlemleri dolayısıyla hesaplanan
katma değer vergisi toplamından fazla olduğu takdirde, aradaki fark sonraki dönemlere devrolunur
ve iade edilmez." hükmüne yer verilmiştir.
Yine aynı Kanunun 17/4-c maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde belirtilen
işlemler istisna kapsamına alınmıştır. Dolayısıyla, muristen intikal eden ticari işletmenin bütün
varislerce kayıtlı değerleriyle aynen devralınarak faaliyete devam edilmesi halinde, bu devir
dolayısıyla katma değer vergisi hesaplanmayacaktır.
Ayrıca muris adına verilen son katma değer vergisi beyannamesinde "sonraki döneme
devreden katma değer vergisi" olarak beyan edilen bir vergi bulunması halinde bu vergi, yürütülen
ticari faaliyet nedeniyle hesaplanan vergiden indirim konusu yapılabilecektir.
Bu itibarla ... 'un .../2010 tarihinde ölümü nedeniyle varislerine intikal eden kat karşılığı
müteahhitlik faaliyetine; işletmenin bütün varislerce kayıtlı değeriyle aynen devralınarak devam
edilmesi halinde KDV Kanununun 17/4-c maddesi hükmü uyarınca katma değer vergisi
hesaplanmaması gerekmektedir. Öte yandan muris ... adına verilen son KDV beyannamesinde
"sonraki döneme devreden katma değer vergisi" olarak beyan edilen verginin, mirasçılar tarafından
devralınarak yürütülecek ticari faaliyet kapsamında düzenlenecek KDV beyannamesinde
hesaplanan katma değer vergisinden indirimi mümkün bulunmaktadır.
C) VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN:
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 160 ıncı maddesinde işi bırakmanın bildirilmesine ilişkin
hükümlere yer verilmiş, aynı Kanunun 164 üncü maddesinde de, ölümün işi bırakma hükmünde
olduğu ve mükellefin mirası reddetmemiş mirasçıları tarafından bu durumun vergi dairesine
bildirileceği hüküm altına alınmıştır.
Konuyla ilgili yayımlanan 2001/1 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu İç Genelgesinde de,
ölüm tarihi itibariyle murisin mükellefiyetinin düşerek işe devam eden mirasçıların mükellefiyetinin
başladığı, murisin ölümünden itibaren mirasçıların aynı işe aralıksız devam etmeleri halinde, ölüm
tarihinin muris için işi bırakma, mirasçıları için ise işe başlama olarak kabul edilmesi, işe devam
edecek olan mirasçıların ölüm tarihini takip eden 1 ay içinde bildirimde bulunmaları durumunda
bildirimin zamanında yapıldığının kabul edilmesi ve mirasçıların mükellefiyetlerinin murisin ölüm
tarihinden itibaren tesis edilmesi gerektiği ile murisin mevcut defter ve belgelerinin ölüm tarihini
içeren hesap dönemi sonuna kadar işe devam eden mirasçılar tarafından kullanılmasının uygun
görüldüğü açıklanmıştır.
Buna göre, muristen intikal eden kat karşılığı inşaat işine mirası reddetmemiş mirasçılardan
bir veya bir kaçı tarafından devam edilmesi halinde; mirasçıların adi ortaklık halinde faaliyet
gösterdiğinin kabul edilmesi gerekir.
Yukarıda yer alan hükümlere göre; murisin mevcut defter ve belgelerinin ölüm tarihini
içeren hesap dönemi sonuna kadar işe devam eden mirasçılar tarafından kullanılması mümkün
bulunmaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak verilmiştir.
(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak yanlış bilgi verilmiş ise
bu özelge geçersizdir.
(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız hâlinde, bu fiilleriniz
dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi
için gecikme faizi hesaplanmayacaktır.